Over het carillon

Wat zou Zeewolde zijn zonder haar kenmerkende toren?  Deze toren staat er niet zomaar: zij herbergt een 50-tal bronzen klokken die dagelijks te horen zijn bij uurslag en wekelijks live bespeeld worden door de beiaardier. Het torentje kan met recht een ‘zingende toren‘ worden genoemd!

Het carillon hoort bij Zeewolde
Toen de eerste paal van het jonge dorp Zeewolde nog maar nauwelijks was geslagen, werd door bewoners al verlangd naar een uniek, eigen carillon.
Het carillon (ofwel de beiaard) is immers onlosmakelijk verbonden met de Lage Landen. Al eeuwenlang is een eigen stadscarillon statussymbool van belangrijke steden. Met een eigen carillon zou het nieuwe Zeewolde dan ook symbolisch een brug slaan van het verleden naar de toekomst en zou het Nederlandse karakter van het dorp extra worden benadrukt.

Op instigatie van Han Lammers, commissaris van de koningin, de burgemeester Harm Bruin-Slot en diverse anderen, werden bij bevolking en bedrijfsleven gelden bijeen gezameld. Het Zeewoldense carillon is zodoende ook werkelijk een ‘volksintrument’, symbolisch eigendom van alle inwoners.

Bij de nieuwbouw van het kerkelijk centrum ‘Open Haven’ werd al direct rekening gehouden met de plaatsing van een carillon. Mede dankzij de inzet van de provinciale en gemeentelijke overheid kon in 1986 het carillon geplaatst worden in het karakteristieke torentje van de Open Haven.

Bijzondere klokken
Het carillon van Zeewolde werd gegoten door de Koninklijke Klokkengieterij Eijsbouts te Asten en bestaat uit in totaal 50 bronzen klokken.

De grootste klok, bastoon es, is evenals de overige basklokken voorzien van een randversiering met paardenmotief, de naam van de gieter en de naam van de sponsor. Op de zijkant van de klok staat bovendien een gedicht dat geschreven is door een inwoonster uit Zeewolde:

Goud glimmend
gloeien klokken
in hun houten hoge huis
weerkaatsen daar de polderzon
stralen die alles verwarmen

Het allerkleinste klokje is voorzien van de naam ‘Jan Verschoor’, erelid van de Vereniging Vrienden van het Carillon Zeewolde. Verschoor is degene die zich van begin af aan altijd heeft ingezet voor de beiaard van Zeewolde, waarvoor hij als dank een eigen klok heeft gekregen.

Bijzonder instrument
Het carillon van Zeewolde blinkt uit in bespeelbaarheid en heeft een heldere, frisse klank. Uniek is de mogelijkheid om het carillon in de kerkzaal te zien en te beluisteren. Daarmee wordt samenspel mogelijk met andere instrumenten, bijv. orgel of piano.

Automatische tijdsaanduiding
Vrijwel elk Nederlands carillon is als het ware ‘getrouwd’ met het uurwerk. In reeds lang vervlogen tijden schaften gemeentebesturen uurwerken aan die, zichtbaar voor de gehele bevolking, hoog in de kerktorens werden opgehangen. Al snel ontstond de behoefte de tijdsaanduiding ook hoorbaar te maken. Op hele en halve uren werd een klok aangeslagen door middel van een automatische speeltrommel. Om de bevolking te waarschuwen dat de uurslag eraan kwam, werd vóór de uurslag een kort melodietje afgespeeld,  ‘voorslag’ genoemd.
Ook in Zeewolde klinkt om het halfuur een automatisch afgespeeld melodietje om te attenderen op de (half)uurslag. Deze melodieën worden een aantal keer per jaar vervangen door de beiaardier en aangepast naar het jaargetijde. De klokken worden bij de uurslagen overigens niet meer aangeslagen middels een speeltrommel maar via een geheel nieuw computersysteem dat meer muzikale mogelijkheden biedt.

Levend spel
Omdat een voorslag ondanks de nieuwste computersystemen altijd mechanisch blijft klinken (zonder dynamiek) is er altijd de behoefte gebleven ook ‘levend spel’ te horen. “Live’-spel van de beiaardier maakt het mogelijk muzikaal in te spelen op actuele gebeurtenissen, zoals nationale of plaatselijke feest- en rouwdagen, sportevenementen en weersomstandigheden. Deze live-bespelingen vinden wekelijks plaats en duren een uur. Ze verhogen de sfeer in een stad en zorgen voor vrolijke of toepasselijke achtergrondmuziek tijdens markten, koopavonden en speciale gelegenheden.

Dat het carillon van Zeewolde zeer gewaardeerd wordt door haar bewoners blijkt uit de brede steun die de ‘vereniging vrienden van het carillon Zeewolde’ al jarenlang ontvangt.

Actuele gegevens
Het carillon van Zeewolde wordt wekelijks een uur lang bespeeld op vrijdagmiddag van 17.00 tot 18.00 uur. Wandelt u rond dit tijdstip eens door het centrum, zet u neer op een nabijgelegen terrasje of aan de waterkade van de Haven en geniet eens bewust van Zeewolde’s unieke zingende toren…

Voor verzoeknummers of torenbezoeken:  [email protected]